سیاست تثبیت اقتصادی که بانک مرکزی از سال گذشته اجرای آن را در دستور کار خود قرار داد، اکنون به یک سالگی خود رسیده است. محمدرضا فرزین پس از منصوب شدن به عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی، از اجرای سیاست تثبیت اقتصادی با محوریت تثبیت نرخ ارز خبر داد. هدف بانک مرکزی از این اقدام، کاستن از نوسانات اقتصادی، به ویژه نوسان نرخ ارز و پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد بود.
تخصیص ارز ۲۸۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی، راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران و پیگیری جدی دیپلماسی ارزی، برخی از مهم‌ترین اقدامات وی برای مدیریت التهابات بازار ارز بود.
پس از مشخص شدن عزم بانک مرکزی برای اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، برخی انتقادها به این تصمیم بانک مرکزی مطرح شد. اکنون در نخستین سالگرد اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، قضاوت‌ها از نتایج اجرای این سیاست می‌تواند دقیق‌تر باشد. بر همین اساس، هفته‌نامه تازه‌های اقتصاد در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا جهان‌بیگلری، اقتصاددان و عضو اتاق بازرگانی ایران، نظرات وی درباره این سیاست را جویا شد.
پیامد اجرای سیاست تثبیت در یک سال گذشته برای اقتصاد کشور و مشخصاً برای فعالان اقتصادی چه بوده است؟
تثبیت هم به رشد و هم به توسعه اقتصادی کمک می‌کند. ما یک رشد اقتصادی و یک توسعه اقتصادی داریم. افزایش قیمت تولید و خدمات همزمان با تورم می‌شود رشد اقتصادی و بهبود ساختار معیشت زندگی نیز می‌شود توسعه اقتصادی. تثبیت در هر دو این موارد تاثیرگذار است، ولی بیشتر به توسعه اقتصادی کمک می‌کند. وقتی یک فعال اقتصادی می‌خواهد ایجاد اشتغال پایدار را در اهداف خود تعریف کند، لازمه آن سرمایه‌گذاری است.
سرمایه‌گذاری دو عامل دارد. یک عامل امنیت اقتصادی و یکی ثبات اقتصادی است. علاوه بر این، یک فصل مشترک در این بخش همان تثبیت نرخ ارز است. یعنی اگر یک فعال اقتصادی بداند حداقل ظرف مدت سه سال که دوره بازگشت سرمایه در شرایط متعادل است، ارز تثبیت می‌شود، به سمت سرمایه‌گذاری قدم بر می‌دارد.
در حال حاضر، سیستم سرمایه‌گذاری کشور به دلیل اینکه در سال‌های گذشته این اتفاق نیفتاده و ما ثبات ارزی را در کشور نداشتیم، کمی با مشکل روبه‌رو شده است، به خاطر همین توسعه اشتغال پایدار در اقتصاد کشور ضعیف است، زیرا یک سرمایه‌گذاری که می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و از سیستم بانکی یا صندوق توسعه ملی ما تسهیلاتی را بگیرد، این صندوق نمی‌داند با چه ارزی باید از او پشتوانه بگیرد که تسهیلات را در اختیارش قرار دهد و چه تضمینی وجود دارد که ارز مثلا ظرف سه یا چهار ماه آینده به قیمت فعلی باقی بماند؟ یکی از معضلاتی که در کشور ما وجود دارد، همین است.
ولی ظرف یک سال گذشته با مدیریت جدید بانک مرکزی این اتفاق تقریبا رخ داده است. تقریبا شرایط چند ماه آینده برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی است و می‌توانند تشخیص دهند تا چند ماه آینده چه اتفاقی می‌افتد. از طرفی هم بانک مرکزی به نیازهای فعالان اقتصادی پاسخ داده است، یعنی تخصیص به موقع ارز یکی از معضلاتی بود که همیشه در ثبات نرخ ارز تاثیر داشت. این اتفاق امروز افتاده و فعالان اقتصادی می‌توانند در مدت زمان تعیین‌شده به خواسته خودشان برسند.
ولی تداوم این سیاست بستگی به همکاری بقیه دستگاه‌ها دارد. اقتصاد چیزی نیست که شما به صورت تک‌بعدی یا نظریه‌ای بتوانید آن را پیش ببرید، باید تمام ارکان کشور با تصمیمی که گرفته می‌شود، همراه باشند.
اگر ارکان اقتصادی بر اساس سیاست تثبیت برنامه‌ریزی کنند، این اتفاق رخ می‌دهد و کشور می‌تواند در راستای همان توسعه اقتصادی قدم بردارد. ولی اگر بخواهیم تک‌روی کنیم و هر کس نظرات خود را اعمال کند، این موضوع بانک مرکزی را دچار مشکل می‌کند. به عنوان مثال اگر بودجه را با کسری و تورم‌زا ببندیم، بالطبع بانک مرکزی برای اینکه نرخ ارز را تثبیت کند، دچار مشکل می‌شود.
به صورت کلی، سیاست بانک مرکزی در تثبیت نرخ ارز تاکنون خوب بوده و بانک مرکزی توانسته اقتصاد کشور را ظرف همین چند ماه اخیر، پیش‌بینی‌پذیر کند.
دلایل مخالفت برخی از فعالان اقتصادی، گروه‌ها و سیاسیون با سیاست تثبیت چیست؟
دلایل بیشتر بحث‌های شخصی است یا منفعت‌هایی که گروه‌های مخالف، از بی‌ثباتی نرخ ارز می‌برند.
چه نمره‌ای به عملکرد بانک مرکزی در یک سال اخیر می‌دهید؟
به دیپلماسی اقتصادی نمره خوبی نمی‌دهم، چون برخی مقاطع دیپلماسی اقتصادی ما ضعیف عمل کرده است. ولی آقای فرزین به تنهایی توانسته یکسری پارامترها را با توجه به نفع اقتصاد حفظ کند. بالطبع وی می‌تواند نمره قابل قبولی بگیرد، ولی اگر بخواهیم روی دیپلماسی اقتصادی بگوییم، دیپلماسی اقتصادی ما آنچنان که تصور آن می‌رفت، نتوانسته عملکرد مناسبی داشته باشد، ولی آقای فرزین در حال حاضر کار دیپلماسی اقتصادی را هم انجام می‌دهد، یعنی به کشورهای دیگر می‌رود و مذاکراتی را انجام می‌دهد که همه به نفع کشور ما است. روابط بین‌الملل در سیاست‌های ارزی ما بسیار تاثیرگذار است و این کار را به نظر من وی به تنهایی انجام می‌دهد.
نظر شما